Auteurs gebruiken paradoxen om een lezer te vragen na te denken over de complicaties die de dilemma's van de personages vergezellen, en thema's die in het echte leven voorkomen. Omdat paradoxen tegelijkertijd zowel waar als onwaar zijn, zijn ze vaak niet in staat om harmonieus samen te bestaan, en hun bestaan maakt niet altijd een soepele oplossing mogelijk. Het bestaan van een paradox in een verhaal zet de lezer ertoe aan om dieper na te denken over de tegenstellingen en waarheden die bestaan binnen de onthulde paradox. Soms kan het een dilemma zijn voor de personages; soms kan het een dilemma zijn voor het geweten van de lezer. In het 1984 van George Orwell bijvoorbeeld, werkt Winston voor het Ministerie van Waarheid; echter, zijn taak bestaat uit het veranderen van het nieuws om te passen bij de veranderingen van rantsoenen, mensen die zijn geëxecuteerd wegens verraad en beloften van Big Brother die nooit zijn nagevolgd. Het is duidelijk dat 'waarheid' subjectief is en wordt gedefinieerd door de overheid. De paradox kan ook de complexiteit onthullen van een probleem voor de personages dat lagen en diepte toevoegt aan zowel de personages als aan de plot.
Opmerkelijke voorbeelden van paradoxen in de literatuur
De ministeries van waarheid, liefde, vrede en welvaart in 1984 van George Orwell
Catch-22 van Joseph Heller
"O slanghart verborg met een bloeiend gezicht!
Heeft de draak ooit een grot zo mooi gehouden?
Mooie tiran! Fiend angelical!
Dove-gevederde raaf, wolvenachtig verscheurend lam! "
"Succes wordt het liefste geteld
Door degenen die niet slagen. "
"Ik moet wreed zijn, alleen maar vriendelijk zijn."
